گزارش، آب سرد مشاور بایدن بر پیکر خوش خیالی برجامی! - مجله هدیه

گروه بین الملل خبرنگاران- آنتونی بلینکن، مشاور سیاست خارجی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چند روز پیش گفت در صورتی که او در انتخابات به پیروزی برسد تحریم ها را تا تا زمان رسیدن به توافقی قوی تر و طولانی مدت تر حفظ خواهد نمود.

بلینکن گفت: ایران باید به پایبندی کامل برجام برگردد. در غیر این صورت- و تا زمانی که [ایران] این کار را انجام دهد- واضح است که همه تحریم ها پابرجا خواهند ماند.

او که یکی از اعضای ارشد تیم مذاکره نماینده هسته ای آمریکا در گفت وگوهای منتهی به توافق هسته ای برجام بود در ادامه گفت: اگر ما به پایبندی [به برجام] برگردیم از این موضوع به همراه شریکان و متحدانمان که بار دیگر در موضع یکسانی با ما قرار می گیرند به عنوان چارچوبی برای مذاکره بر سر توافقی طولانی مدت تر و قوی تر استفاده خواهیم کرد.

بلینکلن چه گفت و در ایران چه شنیده شد

با آنکه رسانه های وابسته به جریانی خاص در ایران در اقدامی عجیب کوشش نموده اند اظهارات بلینکن که متن آن کاملاً موجود است را به اشتباه در ترجمه یا تفسیر نادرست نسبت دهند، این موضع گیری بلینکن تازگی ندارد و او یک ماه قبل تر هم معین نموده بود که نظر دموکرات ها این است که آمریکا نباید به دنبال برگشتن به تعهدات خود در برجام باشد بلکه باید از مسئله بازگشت به برجام به عنوان اهرم فشاری برای مجاب کردن ایران به قبول توافقی قوی تر برای آمریکا استفاده کند.

بلینکن 30 اردیبهشت ماه گفت: ایران باید به پایبندی کامل به تعهداتش در توافق موجود (برجام) بازگردد. در آن صورت، دولت بایدن نیز به پایبندی [به این توافق] بازخواهد گشت، اما ما از این موقعیت به عنوان چارچوبی برای عقد توافقی بسیار طولانی تر استفاده خواهیم کرد.

قائم مقام وزارت خارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما در ادامه گفت: دولت احتاقتصادی بایدن اعتماد میان آمریکا و متحدان اروپایی خود را احیا می نماید تا آلمان، انگلیس و فرانسه به عنوان طرف های برجام یاری نمایند تا واشنگتن تهران را برای توافقی بهتر قانع کند.

این اظهارات بلینکن صریح ترین موضع گیری یکی از سیاستمداران حزب دموکرات است که می تواند فصل الخطابی برای خاتمه دادن به بعضی خوش خیالی هایی برجامی باشد که عده ای ظاهراً منتظرند جو بایدن بعد از پیروزی احتاقتصادی در انتخابات نوامبر، به این توافق برگردد و تعهدات آمریکا در این توافق را از سر بگیرد.

از آن گذشته، با این فرض هم که جو بایدن به برجام برگردد، تصور اینکه دموکرات ها از اجرای این توافق به دنبال اهدافی متفاوت از جمهوری خواستار هستند بر مفروضه های خوش خیالانه و نادرستی راسخ است.

دموکرات ها این را پنهان نمی نمایند که به وسیله اجرای برجام به دنبال دستیابی به اهدافی هستند که جمهوری خواستار به وسیله عدم اجرای توافق آنها را دنبال می نمایند. در واقع، دو طرف بر سر اینکه باید ایران را تضعیف نمایند هم نظرند اما اختلاف در اینجا است که یک گروه می پندارد به وسیله اجرای برجام می توان به هدف رسید و گروه دیگر می پندارد که با لغو برجام می توان به هدف رسید.

یکی از شاخص هایی که صحت گزاره بالا را تأیید می نماید نوع اجرای توافق هسته ای برجام توسط دولت باراک اوباما بود که خودش پایه گذار توافق هسته ای بود. باراک اوباما از نخستین روزهای اجرای توافق، اولاً سیاست هایی را در دستور کار قرار داد که اطمینان حاصل کند مزایای ایران از این توافق صفر خواهند بود و ثانیاً کوشش می کرد برجام را که قرار بود صرفاً توافقی بر سر مسائل هسته ای باشد به دریچه ای برای نفوذ به ساختار سیاست ایران و در نهایت تضعیف تمامی مولفه های قدرت جمهوری اسلامی تبدیل کند.

تحریم یک روز بعد از توافق

23تیر سال 1394 خبر توافق هسته ای ایران و 1+5 در صدر اخبار رسانه های دنیا نهاده شد. اهمیت این مسأله در آن بود که این توافق قرار بود پس از ایجاد محدودیت هایی در بخش هایی از برنامه هسته ای ایران به تحریم های اقتصادی و اقتصادی ده ساله علیه تهران خاتمه دهد.

اما تنها یک روز بعد از اعلام اجرایی شدن توافق هسته ای بود که روز 17 ژانویه سال 2016 (27 دی ماه 1394) وزارت خزانه داری آمریکا در اقدامی معنادار اظهار داشت تحریم های تازه ای به بهانه برنامه موشکی علیه 11 شرکت و فرد ایرانی اعلام نموده است.

اظهاراتی که باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا در یک سخنرانی چند وقت بعد (14 فروردین سال 1395) مطرح نمود این احتمال را تقویت کرد که ممکن است دولت او بر خلاف موضع گیری های علنی این توافق را نه یک توافق صرفاً در زمینه هسته ای، بلکه قطعه ای از یک پازل بزرگتر با چشم انداز عقب راندن ایران در حیطه های دیگر از جمله برنامه موشکی، سیاست خارجی و در نهایت مسخ شخصیت و هویت جمهوری اسلامی ببینند.

اوباما، در آن موقع در بحبوحه نقدها شرکت های اروپایی از کارشکنی های دولت آمریکا در تسهیل روابط تجاری با ایران گفت: توافق هسته ای برای توقف برنامه هسته ای ایران و انتقال مواد هسته ای بود که محقق شد. ایران تا کنون متن توافق را رعایت نموده است، اما روح توافق، مستلزم این است که ایران به جامعه دنیای و شرکت ها سیگنال هایی بفرستد مبنی بر اینکه اقدام به انجام طیفی از اقدامات تحریک آمیزی که شرکت ها را هراسان می نماید، نخواهد نمود. من نمی توانم قول بدهم ایران می تواند از این فرصت برای ورود به جامعه بین الملل استفاده کند.

اوباما در چندین گفت وگو و سخنرانی دیگر هم ایده هایی مطرح می نماید که به فهم ذهنیت او از برجام و ایران یاری می نماید. او در حاشیه اجلاس امنیت هسته ای واشنگتن در تاریخ اول آوریل 2016 تاکید می نماید که ایران به روح برجام پایبند نبوده و تا زمانی که این عدم پایبندی برقرار است، امکان انتفاع نرمال اقتصادی ایران از این توافقنامه وجود نخواهد داشت. درواقع اوباما ریشه گلایه های ولی الله سیف در آن موقع مبنی بر اینکه عایدی اقتصادی ایران از برجام تقریبا صفر بوده را عدم پایبندی به این روح می داند. اما روح برجام از نظر اوباما چیست؟ او خود شرح می دهد این روح هیچ ربطی به متن برجام ندارد، بلکه به فعالیت های موشکی و منطقه ای ایران مربوط است.

درواقع اوباما نیز همچون ترامپ معتقد بود تا وقتی که ایران در این دو موضوع موشکی و منطقه ای نیز امتیاز ندهد، وارد فاز جدید نخواهد شد.

رئیس جمهور پیشن آمریکا همچنین در مصاحبه بسیار مهمی با نیویورک تایمز که پس از تفاهم لوزان و پیش از توافق نهایی برجام انجام و در آن دکترین خود درباره ایران را تشریح کرد، صراحتا تاکید می نماید که اگر موضوع هسته ای حل گردد، این گونه نیست که مسائل مان را با ایران خاتمه دهیم بلکه اتفاقا آمریکا از آن پس به همراه متحدان و دوستانش در موضوعات دیگری مانند تروریسم و منطقه، کاملا تهاجمی و با شدت عمل رفتار خواهد نمود.

گره زدن برجام به فرابرجام

دیگر مقام های دولت اوباما هم در موضع گیری هایشان مکرراً محقق شدن مزایای اقتصادی برجام برای مردم ایران را به حیطه های خارج از این توافق مانند حمایت تهران از حزب الله لبنان یا فعالیت های موشکی گره می زدند.

به عنوان مثال، استفان مول، هماهنگ نماینده دولت سابق آمریکا برای اجرای برجام، ششم خرداد ماه 1395، در شرایطی که امتناع خزانه داری آمریکا از صدور دستورالعمل کتبی درباره مراوده با ایران مورد انتقاد شدید بانک ها و شرکت های بین المللی قرار داشت، گفت: ایران برای اینکه به طور کامل از فرصت های اقتصادی ایجاد شده (بعد از اجرایی شدن برجام) بهره مند گردد بایستی مسائل داخلی اش که بر روی تصمیم های گیری بین المللی اثرگذار است را هم حل و فصل کند که از جمله آن مسائل می توان به عدم وجود شفافیت در بخش های اقتصادی و تجاری و همچنین اقدامات تحریک آمیز از قبیل آزمایش مکرر موشک های بالیستیک اشاره نمود.

مدتی بعدتر، جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا که قبلاً خود بارها تأکید بود که در برجام مسائل غیرهسته ای تعمداً از توافق کنار گذاشته شده اند، سیاست خارجی ایران در منطقه را بهانه اجرایی نشدن تعهدات واشنگتن قرار داد.

کری مهرماه سال 1395 در مصاحبه با فارن افرز گفت: ما تمام تحریم هایی که بر سر لغو آنها توافق شده است را برچیده ایم، اما مسائل دیگری وجود دارد...تا زمانی که ایران در یمن مشغول است و از اسد و از حزب الله حمایت می نماید و موشک هایی پرتاب می نماید که مردم نسبت به آن احساس خطر می نمایند و کارهایی ازاین دست، قضیه مشکل می گردد، و این امر باعث می گردد کوشش هایی که برای پیشرفت سریع رو به جلو صورت می گیرد با پیچیدگی شدیدی همراه گردد.

در حال حاضر شاخصه های مختلف نشان می دهند این هدف که ایران نباید به توسعه و قدرت دست پیدا کند مهم ترین نقطه مشترک در سیاست گذاری های جمهوری خواستار و دموکرات های آمریکا را تشکیل می دهد. لذا اینکه بلینکن تأکید می نماید که بایدن در صورت به قدرت رسیدن تمامی تحریم ها ضد ایران از جمله تحریم های اعمال شده توسط ترامپ را حفظ خواهد نمود انعکاسی بسیار واقعی از ساز و کارهای تصمیم گیری در آمریکا در قبال ایران است.