راهنمای تفسیر نتایج آزمایش خون(4)

به گزارش مجله هدیه، گلوکز یکی از قندهای ساده موجود در طبیعت است که به اسم منبع اصلی انرژی بدن ما به کار می رود. در واقع گلوکز همان قند خون است . کربوهیدرات یا همان نشاسته ای که ما در رژیم غذایی دریافت می کنیم، در بدن به گلوکز و چند قند ساده دیگر(فروکتوز و...) شکسته شده و پس از جذب در روده کوچک، به جریان خون راه می

نویسنده: بهناز عباسی مقدم

آزمایش قند خون

گلوکز یکی از قندهای ساده موجود در طبیعت است که به اسم منبع اصلی انرژی بدن ما به کار می رود. در واقع گلوکز همان قند خون است . کربوهیدرات یا همان نشاسته ای که ما در رژیم غذایی دریافت می کنیم، در بدن به گلوکز و چند قند ساده دیگر(فروکتوز و...) شکسته شده و پس از جذب در روده کوچک، به جریان خون راه می یابد. اغلب سلول های بدن برای کارکرد خود احتیاجمند گلوکز می باشند، اما در بین همه اعضای بدن، مغز و سیستم عصبی نه تنها به گلوکز به اسم منبع انرژی وابسته هستند، بلکه فقط هنگامی قادر به عملکرد صحیح می باشند که سطح گلوکز خون در محدوده طبیعی باشد.

دریافت و مصرف گلوکز از جریان خون به وسیله سلول ها، در حضور هورمون انسولین صورت می گیرد. این هورمون به وسیله پانکراس در بدن فراوری می شود و در واقع همچون راهنمای ترافیک عمل می نماید و مانع تجمع گلوکز در خون می شود و آن را به محل های مورد احتیاج راهنمایی می نماید. انسولین مازاد گلوکز را به صورت گلیکوژن در کبد ذخیره می نماید که البته ذخیره کوتاه مدت انرژی محسوب می شود. انسولین بعلاوه قادر است گلوکز را به صورت تری گلیسیرید در بافت چربی ذخیره نماید که اندوخته طولانی مدت تری است. ما قادر به ادامه زندگی بدون گلوکز و یا انسولین نخواهیم بود. البته تعادل این دو ماده از اهمیت بالایی برخوردار است.

معمولاً بعد از هر وعده غذایی، سطح قند خون به آهستگی افزایش می یابد.

در همین فاصله، انسولین ترشح می شود تا سطح گلوکز را به مقدار طبیعی اولیه برگرداند. مقدار انسولین رها شده متناسب با مقدار و محتوای وعده غذایی است.

به طور متقابل، اگر گلوکز یا قند خون کاهش یابد(مثلاً بعد از ورزش شدید یا بین وعده های غذای)، هورمون دیگر پانکراس یعنی گلوکاگون که عملکردی متضاد با انسولین دارد، در خون ترشح می شود و به کبد دستور آزادسازی ذخایر گلیکوژن را برای تثبیت قند خون می دهد.

در صورت عملکرد صحیح مکانیسم فیدبک انسولین/گلوکز مقدار قند خون همواره در سطح نرمال حفظ می شود.

هیپر گلیسمی (افزایش قند خون) یا هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) حاد، تهدید نماینده جدی سلامتی محسوب می شوند، چون ممکن است موجب نارسایی ارگان ها، آسیب مغزی، کما و در حالات شدید حتی مرگ شوند.

هیپرگلیسمی مزمن هم موجب آسیب پیشرونده در ارگان هایی نظیر کلیه، چشم، قلب، رگ های خونی و سلول های عصبی می شود. برخی از خانم ها هم در طول بارداری دچار هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) می شوند که دیابت دوران بارداری نامیده می شود. کنترل قند خون این افراد از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا در صورت عدم کنترل موجب تولد نوزاد سنگین وزن(که ممکن است سطح قند خون پایینی داشته باشد) می شود. البته درصد بسیار کمی از این مادران خود هم در سنین بالاتر مبتلا به دیابت می شوند.

در صورت عدم کنترل قند خون در محدوده طبیعی، مقدار آن در خون افزایش می یابد و باعث بروز بیماری دیابت می شود. بیماری دیابت خود به دو دسته تقسیم می شود. در نوع اول که دیابت نوع I نامیده می شود، پانکراس قادر به فراوری مقدار مناسب انسولین نبوده، بنابراین افراد مبتلا احتیاجمند تزریق مداوم انسولین هستند. دیابت نوع I بیشتر در سنین زیر 30 سال رخ می دهد، از این رو به دیابت نوجوانی هم مشهور است(نقطه اوج آن در سنین 14-10 سالگی است). این افراد در ابتدا لاغر هستند و با تشنگی بیش از حد و کاهش وزن شدید روبرو می باشند، اما بیشتر مبتلایان به دیابت، در گروه دوم جای می گیرند(حدود 90 درصد). در این نوع دیابت، مقاومت سلول ها نسبت به انسولین افزایش می یابد و حتی در حضور انسولین هم قند خون بالا می ماند. عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع II که در برخی موارد، دیابت غیروابسته به انسولین هم نامیده می شود، عبارتند از: چاقی، سن بالا، تاریخچه دیابت در خانواده و یا تاریخچه دیابت در دوران بارداری. قند خون این افراد معمولاً با تنظیم رژیم غذایی، کاهش وزن و در برخی موارد دریافت قرص های کاهنده قند خون تنظیم می شود و در موارد بسیار کمی ممکن است به انسولین احتیاج پیدا نمایند.

کنترل منظم قند خون یکی از مهم ترین اصول درمان بیماران دیابتی محسوب می شود. بعلاوه دیدار مرتب با بیمار به ویژه در سال اول پس از تشخیص اهمیت زیادی دارد.

تست قند خون:

این تست برای تشخیص هیپوگلیسمی و هیپر گلیسمی است. گلوکز خون ممکن است در حالت ناشتا(8 تا 10 ساعت بدون وعده غذایی) یا بعد از وعده غذایی و یا به طور تصادفی، برای تشخیص دیابت و یا تنظیم گلوکز در افراد دیابتی انجام گیرد.

در اوایل افراد دیابتی نوع I باید قند خون خود را چندین بار در روز مقدار گیری نمایند تا از مقدار مناسب انسولین دریافتی مطمئن شوند، ولی به تدریج مقدار کنترل ها کاهش می یابد. البته در افراد دیابتی نوع II هم آزمایشات منظم خون برای اطمینان از کنترل شدن گلوکز خون بنا به توصیه پزشک الزامی است.

محدوده طبیعی قند خون بین 110-70 میلی گرم در دسی لیتر است که این مقدار در افراد دیابتی 120-80 در نظر گرفته می شود.

حفظ گلوکز خون در محدوده طبیعی با تنظیم زمان مصرف وعده ها و میان وعده ها و بعلاوه انسولین دریافتی(در نوع I) برای پیشگیری و درمان عواقب مزمن دیابت از قبیل گرفتگی عروق کلیوی، پای دیابتی، گرفتگی عروق قلبی و گرفتگی مویرگ های چشم، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

در خاتمه ذکر این نکته الزامی می باشد که حفظ و نگهداری وزن بدن در محدوده طبیعی، اولین درمان ارائه شده در بیماران دیابتی است. انجام ورزش منظم علاوه بر یاری به کاهش وزن، در جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی که ناشی از رسوب قند در رگ های خونی این افراد می باشد، بسیار مهم است.

منبع:نشریه ی دنیای تغذیه، شماره 99

/ع

منبع: راسخون

انتشار: 8 مهر 1400 بروزرسانی: 8 مهر 1400 گردآورنده: hadiee.ir شناسه مطلب: 1858