بی مغز اما باهوش، یکی از عجایب هستی، عکس - مجله هدیه

ما انسان ها، موجوداتی با مغزهای بزرگ هستیم که تصور می کنیم لازمه هوش زیاد، داشتن مغز بزرگ است. در حالی که تحقیقات تازه نشان می دهد موجودات بدون سر به نام ستاره های شنماینده مغز ندارند، اما به واسطه تجربه و شرطی شدن از محیط و دنیای خود مطلع می شوند.

این موجود دریایی که نام علمی brittle stars شناخته می گردد، موجودی است که به جای مغز، بر روی هر یک از پنج بازوی تکان دهنده آن ، تارهای عصبی وجود دارد. این تارهای عصبی که از از روی هر پنج بازوی این موجود می گذرد، در جایی به هم می پیوندند و در نزدیکی دهانش یک حلقه عصبی را تشکیل می دهند.

به نظر می رسد که تنها همین تارهای عصبی به شناخت و یادگیری این موجودات به وسیله برقراری ارتباط به آنها یاری می نماید.

این موجودات دریایی که شباهت زیادی به ستاره های دریایی دارند، بیشتر وقت خود را یا در زیر صخره ها می گذرانند و در شن هایی که حفر می نمایند، خود را پنهان می نمایند، به همین علت از آن ها با عنوان موجودی خجالتی یاد می گردد.

Julia Notar، نویسنده اصلی این پژوهش که این تحقیق را به عنوان بخشی از مطالعات دکترای خود در دانشگاه دوک انجام داد، می گوید: برای این موجود دریایی، هیچ مرکز پردازشی وجود ندارد. در واقع، این تارهای عصبی به جای یک مرکز تصمیم گیری، مانند یک انجمن عمل می نمایند.

پژوهشگران این تحقیق در ژورنال رفتار شناسی اکولوژی و زیست شناسی اجتماعی شرح می دهند که یادگیری این موجودات به وسیله ارتباط صورت می گیرد. این نوع یادگیری شامل ارتباط محرک های مختلف به وسیله فرایندی به نام شرطی سازی کلاسیک (Classical conditioning) است. موضوع شرطی سازی در فرآیند زندگی انسان ها و موجودات دیگر نیز صدق می نماید.

در مطالعات قبلی، موضوع شرطی شدن کلاسیک تنها در مورد تعداد انگشت شماری از ستاره های دریایی اجرا شده است. اما در مورد این موضوع، مطالعه ای بر روی خارپوستان، گروهی از حدود 7 هزار گونه که شامل ستارگان شنماینده و ستاره های دریایی بدون مغز، خارپشت ها و خیارهای دریایی می شوند، صورت نگرفته بود.

در این مطالعه که به تازگی اجرا شده است برای اینکه پژوهشگران متوجه رفتار و توانایی یادگیری ستاره های شنماینده شوند، آن ها 16 ستاره شنماینده سیاه (Ophiocoma echinata) را در مخازن آب جداگانه قرار دادند وبرای ثبت رفتارشان از یک دوربین فیلمبرداری استفاده کردند.

نیمی از ستارگان شنماینده طوری آموزش داده شدند که با کم شدن نور به مدت 30 دقیقه، در هر زمان بتوانند تغذیه نمایند. برای این منظور، محققان هر بار غذایی که مورد علاقه آن ها بود، یعنی یک تکه میگو را در مخزن و دور از دسترس آنژها قرار می دادند تا آن را پیدا نمایند.

در نور و تاریکی، این حیوانات بیشتر مواقع، خود را پشت فیلترهای مخزن پنهان می کردند. اما تنها ستارگان شنماینده آموزش دیده، یاد گرفتند که در زمان تاریکی برای تغذیه بیرون بیایند و به عبارتی آن ها می توانستند در تاریکی غذای خود را پیدا نمایند.

در اوایل این آزمایش که 10 ماه به طول انجامید، حیوانات با خاموش شدن چراغ ها پنهان می ماندند، اما با گذشت زمان، آن ها ارتباطی بین تاریکی و زمان صرف غذا برقرار کردند، حتی قبل از اینکه غذا در مخزن ها گذاشته گردد به گونه ای واکنش نشان می دادند که گویی غذا در راه است و هر زمان که چراغ ها خاموش می شد، از مخفیگاه بیرون می آمدند.

این ستارگان شنماینده یک ارتباط تازه را آموخته بودند و آن اینکه چراغ خاموش به این معنی بود که احتمالا غذا ظاهر می گردد. آن ها برای واکنش نیازی به بو کردن یا مزه کردن میگو نداشتند، تنها حس کردن اینکه نور چراغ ها کم شده، کافی بود تا غذای خود را جستجو نمایند. آن ها حتی پس از 13 روز وقفه، با کم شدن نور، درس خود را به یاد داشتند.

Notar می گوید که این نتایج هیجان انگیز هستند، زیرا پیشتر شرطی سازی کلاسیک بر روی این گروه از موجودات آنالیز نشده بود. این مطالعه نشان می دهد که ستارگان شنماینده مانند رومباس های کوچک (Roombas) که کف اقیانوس را تمیز می نمایند، فقط تمیز نماینده های روباتیکی نیستند، بلکه آن ها می توانند شکارچیان را شناسایی و از آن ها دوری نمایند. این موجودات بعلاوه با شناختی که از محیط خود بدست می آورند، می توانند وجود غذا را در محیط خود پیش بینی نمایند.

5858